Κορωνοϊός και παιδιά: Τι μπορούμε να κάνουμε για να μην τα επηρεάσει ψυχολογικά η πανδημία

Κορωνοϊός και παιδιά: Τι μπορούμε να κάνουμε για να μην τα επηρεάσει ψυχολογικά η πανδημία

Συνέντευξη με τη Σοφία Ρεμουντάκη, Σύμβουλο Ψυχικής Υγείας παιδιών και ενηλίκων. Γράφει η Λιλή Πυράκη. 

 Η πανδημία του κορωνοϊού έχει αλλάξει εντελώς την ζωή μας επηρεάζοντας σχεδόν κάθε πτυχή της καθημερινότητας μας και δημιουργώντας σε πολλές περιπτώσεις φόβο και αβεβαιότητα. Από όλη αυτή την κατάσταση δεν θα μπορούσαν να μην επηρεαστούν τα παιδιά. Το θέμα είναι πως μπορούμε να τα βοηθήσουμε να ζουν όσο πιο “φυσιολογικα” γίνεται και να βγουν ψυχικά αλώβητα από αυτή την πανδημία. 

Το δεύτερο κύμα εξάπλωσης του ιού έκανε έντονα τα σημάδια του από την αρχή του φθινοπώρου αναγκάζοντας τις περισσότερες χώρες να καταφύγουν σε ένα δεύτερο lockdown. Η νέα πραγματικότητα θέλει τα σχολεία στις περισσότερες χώρες ανοιχτά αλλά τα μικρά παιδιά να περνούν την πιο ευαίσθητη περίοδο για την ανάπτυξη τους έχοντας να αντιμετωπίσουν την πρωτόγνορη νέα πραγματικότητα.. αυτή που ζητά από ένα μικρό παιδί να κρατά αποστάσεις από τους φίλους του..να φοράει μάσκα..να μην βλέπει τον παππού και την γιαγιά,να φοβάται, να έχει άγχος,να κάνει υπομονή..

Στα παιδιά νηπιακής και σχολικής ηλικίας (3-12) οι δυσκολίες δημιουργούνται σε μεγάλο βαθμό διότι τα παιδιά σε αυτές τις ηλικίες δεν είναι σε θέση να κάνουν τις εκλογικεύσεις που κάνουμε εμείς οι ενήλικες, να καταλάβουν την αναγκαιότητα του εγκλεισμού μας και να κοντρολάρουν το συναίσθημά τους αποτελεσματικά.

Το στρες και οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει πολύς κόσμος μέσα στη πανδημία είναι μεγάλο. Και ένα παιδί μπορεί να επηρεαστεί σοβαρά, ψυχολογικά και αναπτυξιακά, από όλη αυτή την κατάσταση. Για αυτόν ακριβώς τον λόγο καλό θα είναι οι γονείς ή κηδεμόνες ενός παιδιού να γνωρίζουν πώς να το βοηθήσουν να ανταπεξέλθει στις νέες αυτές και δύσκολες συνθήκες. 

Η Σοφία Ρεμουντάκη, Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας παιδιών και ενηλίκων,  μας εξηγεί τι βιώνουν πολλά παιδιά την περίοδο του νέου lockdown, πως μπορεί να επηρεαστεί η ανάπτυξη του παιδιού απο τα νέα μέτρα και τις αλλαγές στην καθημερινότητα αλλά το σημαντικότερο μοιράζεται μαζί μας τους τρόπους με τους οποίους μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να βγουν ψυχικά αλώβητα απο την πανδημία.

Ένα από τα σημαντικότερα πράγματα που στερεί το δεύτερο lockdown από τα παιδιά αυτής της ηλικίας είναι η δυνατότητα του αυθόρμητου παιχνιδιού και της κοινωνικοποίησης. Επίσης, δίδεται το σοβαρό μήνυμα ότι η ανθρώπινη επαφή και το άγγιγμα, των άλλων αλλά και το δικό τους, είναι επικίνδυνα. Και δυστυχώς μαθαίνουν πολύ πιο γρήγορα από ότι συνήθως γίνετε και από ότι συχνά είναι έτοιμα, ότι ο κόσμος έξω από το σπίτι δεν είναι τόσο ασφαλής όσο νόμιζαν (χάνετε σε ένα βαθμό η παιδική αθωότητα). 

Η μεγάλη διαφορά είναι ότι στο πρώτο lockdown τα παιδιά με το να μένουν στο σπίτι είχαν μια αίσθηση ασφάλειας. Ο μπαμπάς και η μαμά νιώθουν αλάβωτοι σε αυτές τις ηλικίες και το σπίτι είναι το φρούριο/η ασφαλή βάση τους. Στο δεύτερο lockdown τους ζητείτε να φύγουν από την ασφάλεια του σπιτιού και να πάνε στο σχολείο, ενώ ταυτόχρονα τους επισημάνετε πόσο επικίνδυνα είναι τα πράγματα εκεί έξω που πρέπει να τηρούν όλους αυτούς τους κανόνες. Αυτή η αντίφαση προκαλεί άγχος, ανασφάλεια και confusion σε πολλά παιδιά.

Για τα πιο μικρά παιδιά δε είναι ακόμα πιο δύσκολο, αφού κάνουν pick up την συχνά δύσκολη ατμόσφαιρα στα νηπιαγωγεία/παιδικούς σταθμούς πχ το άγχος των εκπαιδευτικών, και καλούνται να ακολουθήσουν κανόνες που είναι αντίθετα με το στάδιο ανάπτυξής τους πχ δε μοιραζόμαστε παιχνίδια, χωρίς όμως να καταλαβαίνουν ακριβώς γιατί. 

Στην ερώτηση πως μπορούν αυτές οι αλλαγές και τα μέτρα που έχουν επιβληθεί να επηρεάσουν την ανάπτυξη ενός παιδιού η Σοφία ξεκινά  εξηγώντας μας ότι το παιχνίδι είναι απαραίτητο για την υγιή εγκεφαλική, γνωστική, συναισθηματική, βιολογική και κοινωνική ανάπτυξη ενός παιδιού.

Μέσω του παιχνιδιού τα παιδιά πειραματίζονται, αποκτούν νέες δεξιότητες και τεστάρουν ιδέες για το τι είναι ο κόσμος και ποιος είναι ο ρόλος τους μέσα σε αυτόν. Τι είναι αγόρι, κορίτσι, μπαμπάς, μαμά, φίλος, πως είναι να μοιράζομαι, να συνεργάζομαι, να τσακώνομαι, να ηγούμαι κτλ. Και το κάνουν αυτό με την αλληλεπίδραση με το περιβάλλον γύρω τους και με το παιχνίδι με άλλα παιδιά. Με το να βάζουμε λοιπόν με τα τωρινά μέτρα περιορισμό σε αυτές τις αλληλεπιδράσεις, υπάρχει ο κίνδυνος να επιβραδυνθεί η ανάπτυξη ενός παιδιού.

Επίσης τους τελευταίους 9 μήνες αιωρείται η ιδέα ότι η ανθρώπινη επαφή είναι επικίνδυνη. Αυτό μακροχρόνια μπορεί να προκαλέσει δυσκολία στις ανθρώπινες σχέσεις και σε ακραίες καταστάσεις σε αγοραφοβία, σε διαταραχή κοινωνικού άγχους κτλ.

Επιπρόσθετα, η Νευροαναπτυξιακή έρευνα έχει δείξει ότι παιδιά και νέοι που είναι μακροχρόνια σε συναισθηματική αστάθεια, όπως άγχος, φόβο κτλ, μπορεί να  βιώσουν δυσκολίες στις γνωστικές τους λειτουργίες (μνήμη, δυνατότητα προσοχής και συγκέντρωσης, δυνατότητα λήψης αποφάσεων, λόγος κτλ) (Blair, 2002; Panskepp, 1998).

Πως μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά

Η Σοφία Ρεμουντάκη δουλεύει με παιδιά, εφήβους, φοιτητές, γονείς και ενήλικες γενικότερα, και έχει εμπειρία με θέματα όπως άγχος, στρες, κατάθλιψη, χαμηλή αυτοπεποίθηση, αυτοτραυματισμός, ‘bullying’, γονεϊκότητα και άλλα. Παρότι αναγνωρίζει ότι κάθε παιδί και οικογένεια είναι μοναδικά με τις δικές τους ανάγκες και ιδιαιτερότητες μας δίνει κάποιους γενικούς κανόνες που μπορούν να βοηθήσουν τους γονείς αυτό το διάστημα.

Παιχνίδι 

Ένα από τα σημαντικότερα εργαλεία που έχει ο γονιός για να βοηθήσει το παιδί του σε αυτή την ηλικία είναι το παιχνίδι. Τα παιδιά μέσω του παιχνιδιού, από τη ζωγραφική και το συμβολικό παιχνίδι των πιο μικρών μέχρι τα παιχνιδιάρικα πειράγματα και τα δομημένα παιχνίδια των πιο μεγάλων, μπορούν να εκφράσουν και να επεξεργαστούν με ασφάλεια αισθήματα που συχνά δε μπορούν καν να καταλάβουν λόγω ηλικίας. Επίσης, μπορούν να πειραματιστούν, συνήθως ασυνείδητα, για να βρουν ποια είναι η θέση/ρόλος τους σε αυτή τη καινούργια πραγματικότητα και πως να νιώσουν ασφάλεια. 

Και μην αγχωθείτε με το τι πρέπει να κάνετε. Ακολουθήστε το παιδί σας στο παιχνίδι, θα σας δείξει αυτό τι χρειάζεται. Επίσης μην σας  ανησυχήσει αν ο τόνος του παιχνιδιού γίνει λίγο τρομακτικός/θυμωμένος/controlling κτλ., πιθανότητα επεξεργάζεται ανάλογα αισθήματα. Αν σκοτώσουμε τον κακό τα πράγματα θα είναι ασφαλή! (έστω και αν είναι για λίγο στο φανταστικό μας κόσμο)

Μέσω του παιχνιδιού ο φόβος εξωτερικεύεται, και με αυτό το τρόπο το παιδί μπορεί να τον διαχειριστεί, να τον χειραγωγήσει και να τον ελέγξει. Είναι πολύ πιο εύκολο να ανταπεξέλθουμε στον εξωτερικευμένο φόβο παρά στον εσωτερικό φόβο.’ 

Ακούστε το παιδί σας 

Προσπαθήστε να ακούσετε το παιδί σας χωρίς να βιαστείτε να λύσετε το πρόβλημα. Σαν γονείς όταν τα παιδιά μας είναι αναστατωμένα τα φυσικά μας ένστικτά μας ωθούν να τα ΄γιάνουμε’ γρήγορα, όπως αυτό μεταφράζεται για κάθε γονιό. Συχνά όμως αυτό που χρειάζονται είναι να είμαστε απλά παρόν με υπομονή και αποδοχή, όσο αυτά βιώνουν και επεξεργάζονται δύσκολα συναισθήματα. 

Την επόμενη φορά που το παιδί σας είναι ταραγμένο, αντί να προσπαθήσετε να λύσετε το πρόβλημά του ή να διώξετε τα αρνητικά συναισθήματα που βιώνει, ρωτήστε το τι χρειάζεται. Ακόμα και τα πιο μικρά θα βρουν τρόπο να σας απαντήσουν ή να σας δείξουν.

Βοηθήστε το παιδί σας να μάθει να μοιράζεται τα συναισθήματα του 

Δείξτε στα παιδιά σας πως να μιλάνε για δύσκολα/αρνητικά αισθήματα και ότι μπορούν να το κάνουν, μιλώντας οι ίδιοι για αυτά (age appropriate φυσικά). Μιλήστε για την μέρα σας ακόμα και όταν έχετε μια κακή μέρα και ρωτήστε για την δικιά τους. Με αυτό το τρόπο τους δείχνουμε στην πράξη ότι είναι εντάξει να μιλήσουν για θυμό, φόβο, άγχος, λύπη κτλ, ότι δεν θα γίνει κάτι κακό αν μιλήσουν για αυτά, ούτε θα τα απορρίψετε αν νιώθουν έτσι. Συχνά δεν θέλουμε να επιβαρύνουμε τα παιδιά μας με τις δυσκολίες μας, όμως αν και οι προθέσεις είναι καλές, το μήνυμα που λαμβάνουν είναι ότι τα αρνητικά συναισθήματα είναι βάρος και δεν πρέπει να επιβαρύνουν ούτε τα ίδια τους άλλους με αυτά.

Μιλήστε με ειλικρίνεια στο παιδί σας για όλα οσα συμβαίνουν

Εξηγήστε με ειλικρίνεια και σεβόμενοι πάντα μέχρι που μπορεί να ακολουθήσει το παιδί λόγω ηλικίας τι συμβαίνει. Τα παιδιά αντιλαμβάνονται ότι κάτι σοβαρό συμβαίνει και αν δεν τους μιλήσουμε για αυτό, τα πιο μεγάλα θα προσπαθήσουν να βρουν πληροφορίες μόνα τους με κίνδυνο να βρουν κάτι άλλο από αυτό που θα θέλαμε να μάθουν και τα πιο μικρά θα φανταστούν τα χειρότερα. Και καθησυχάστε τα με το να εξηγήσετε τι κάνετε εσείς σαν οικογένεια για να μείνετε ασφαλείς.

 

Αγκαλιάστε το παιδί σας 

Αγκαλιές! 20 δευτερόλεπτα φτάνουν για να παραχθεί η Οξυτοκίνη, επίσης γνωστή και ως η ‘ορμόνη της αγάπης’. Η ορμόνη αυτή μας βοηθάει να γεννήσουμε, να δεθούμε με τα μωρά μας, με τον/την σύντροφό μας, να κοινωνικοποιηθούμε αλλά και στην καταπολέμηση του άγχους, του φόβο και τη λύπη. Με μια αγκαλιά βοηθάμε το σώμα του παιδιού μας (και το δικό μας) να αυτορυθμιστεί και να εξισορροπήσει ότι αρνητικές ορμόνες μπορούν να έχουν παραχθεί λόγω αρνητικών συναισθημάτων (αδρεναλίνη, κορτιζόλη κτλ).

Μην φοβάστε να κάνετε λάθος 

Δώστε στον εαυτό σας και στην οικογένειά σας περισσότερα περιθώρια λάθους. Είμαστε όλοι (εμείς, τα παιδιά μας, οι σύντροφοί μας) μέσα σε μια δύσκολη κατάσταση και κάνουμε ότι καλύτερο μπορούμε με τα μέσα που διαθέτουμε. 

Μην ξεχνάτε να φροντίζετε το εαυτό σας

Επίσης πολύ σημαντική αυτή τη περίοδο είναι η αυτό-φροντίδα των γονιών. Πρέπει να φροντίσουμε τους εαυτούς μας για είμαστε σε θέση να φροντίσουμε τα παιδιά μας. Και με τον όρο αυτό-φροντίδα δεν εννοώ κάτι extreme που θα καταλήξει να είναι άλλη μια πηγή στρες! Αναθέστε 30 λεπτά αν μπορείτε ημερησίως για να κάνετε κάτι απλό που σας γεμίζει, είτε αυτό είναι ένα ποτήρι κρασί και ένα βιβλίο αφού τα παιδιά πάνε για ύπνο, είτε να δείτε μια αγαπημένη ταινία, είτε να φάτε με την ησυχία σας το αγαπημένο σας γλυκό, είτε απλά να κοιτάτε το ταβάνι με την ηρεμία σας. 

Και τελευταίο αλλά εξίσου σημαντικό, η κατάσταση αυτή είναι προσωρινή και θα περάσει! “With love and support we will get through this together and it will be ok” καταλήγει η Σοφία.

Info: Η Σοφία Ρεμουντάκη είναι Πτυχιούχος Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας Παιδιών και Ενήλικων, Πιστοποιημένη Cyber Therapist και Μεταπτυχιακή Ψυχοθεραπεύτρια σε εκπαίδευση με εξειδίκευση στα παιδιά και τους έφηβους. Η προσέγγισή της είναι Συνθετική, το οποίο σημαίνει ότι αντλεί θεωρητική γνώση και τεχνικές από πολλές σχολές ψυχοθεραπείας όπως την Ανθρωπιστική, Διαπροσωπική, Ψυχοδυναμική,  Εικαστική και Παιχνιδοθεραπεία, έτσι ώστε να καλύψει καλύτερα τις συγκεκριμένες ανάγκες του κάθε πελάτη της. Η Σοφία δουλεύει με παιδιά, εφήβους, φοιτητές, γονείς και ενήλικες γενικότερα, και έχει εμπειρία με θέματα όπως άγχος, στρες, κατάθλιψη, χαμηλή αυτοπεποίθηση, αυτοτραυματισμός, ‘bullying’, γονεϊκότητα και άλλα. Τα τελευταία χρόνια εργάζεται σαν ιδιώτης στο Βόρειο Λονδίνο και προσφέρει ένα χώρο όπου κάποιος μπορεί να εκφραστεί ελεύθερα, να ακουστεί και να εξερευνήσει με ασφάλεια και στον δικό του χρόνο ότι θέματα μπορεί να τον απασχολούν. Επίσης συνεργάζεται με κρατικούς οργανισμούς όπως τα ‘Child and Adolescent Mental Health Services’ (CAMHS) της NHS.  Η Σοφία είναι μέλος των δύο μεγαλύτερων επαγγελματικών συλλόγων Συμβουλευτικής και Ψυχοθεραπείας της Αγγλίας, UKCP και BACP.

Related Posts

0
    0
    Your Cart
    Your cart is emptyReturn to Shop

    Hello! We look forward to hearing from you.

    Έτοιμοι να κατακτήσετε την αγορά της Αγγλίας;

    Αναδείξτε την επιχείρησή σας σε περισσότερα από 90.000 μέλη μας!